Chiến lược giao tiếp hiệu quả với trẻ tự kỷ: lắng nghe chủ động, mô hình hóa, nhịp chậm và củng cố tích cực. Bài viết cung cấp kiến thức dễ hiểu và ví dụ minh họa thực tế để phụ huynh và giáo viên hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của trẻ tự kỷ trong giáo dục đặc biệt.
Giao tiếp với trẻ tự kỷ: 8 nguyên tắc vàng cho phụ huynh
Trẻ tự kỷ
thường gặp nhiều khó khăn trong giao tiếp, cả về ngôn ngữ lẫn phi ngôn ngữ.
Điều này đôi khi khiến phụ huynh cảm thấy lo lắng, bối rối và không biết bắt đầu từ đâu.
Thực tế, cách giao tiếp đúng đắn, kiên nhẫn và giàu yêu thương sẽ là chìa khóa để đồng hành cùng con,
giúp trẻ dần tiến bộ trong kỹ năng tương tác xã hội.
Bài viết dưới đây chia sẻ 8 nguyên tắc vàng mà phụ huynh có thể áp dụng ngay trong đời sống hằng ngày.
>>> Xem thêm Âm nhạc trị liệu cho trẻ rối loạn giao tiếp
Nguyên tắc trong giao tiếp hằng ngày
1. Lắng nghe và quan sát thay vì chỉ nói
Trẻ tự kỷ thường giao tiếp bằng ánh mắt, cử chỉ, hành động nhiều hơn là bằng lời nói.
Vì vậy, phụ huynh cần dành thời gian quan sát, hiểu cách con biểu đạt nhu cầu và cảm xúc.
Đừng vội vã bắt con phải nói, hãy cho trẻ cảm giác được tôn trọng khi phụ huynh chú ý đến tín hiệu phi ngôn ngữ.
2. Dùng câu từ đơn giản, rõ ràng
Khi nói chuyện với trẻ, hãy dùng câu ngắn gọn, rõ ràng và lặp lại nếu cần.
Ngôn ngữ phức tạp hoặc ẩn dụ dễ gây nhầm lẫn cho trẻ.
Ví dụ, thay vì nói: “Con có thể vui lòng mang cái này cho mẹ không?”,
hãy nói: “Con đưa cho mẹ cái cốc nhé”.
3. Sử dụng công cụ hỗ trợ giao tiếp
Nhiều trẻ tự kỷ khó diễn đạt bằng lời. Lúc này, phụ huynh có thể áp dụng
PECS (Hệ thống giao tiếp bằng tranh),
thẻ hình ảnh hoặc thiết bị hỗ trợ giao tiếp để con dễ dàng thể hiện nhu cầu.
Việc có công cụ thay thế sẽ giảm căng thẳng và tăng cơ hội tương tác tích cực.
4. Kiên nhẫn chờ đợi phản hồi
Với trẻ tự kỷ, phản hồi có thể đến chậm hơn so với trẻ bình thường.
Hãy kiên nhẫn chờ con trả lời thay vì vội vàng trả lời hộ hoặc chuyển sang chủ đề khác.
Sự kiên nhẫn của phụ huynh là bước đệm quan trọng để trẻ học cách chủ động giao tiếp.
Tạo môi trường giao tiếp tích cực
5. Tận dụng tình huống hằng ngày
Những hoạt động như ăn cơm, đi chơi, mua sắm đều là cơ hội tuyệt vời để trẻ thực hành giao tiếp.
Hãy tận dụng các tình huống quen thuộc để gợi mở hội thoại ngắn, khuyến khích trẻ bày tỏ ý kiến hoặc mong muốn.
6. Khen ngợi và khích lệ kịp thời
Khi trẻ nỗ lực giao tiếp, dù chỉ bằng ánh mắt hay một từ đơn giản, hãy khen ngợi ngay.
Lời khen, cái ôm hay nụ cười sẽ giúp trẻ có động lực tiếp tục.
Tránh chê bai hoặc tỏ ra thất vọng khi trẻ chưa làm được.
7. Kết hợp ngôn ngữ cơ thể và trực quan
Trẻ tự kỷ dễ tiếp nhận thông tin trực quan hơn là lời nói suông.
Vì vậy, phụ huynh có thể kết hợp cử chỉ, điệu bộ, hình ảnh minh họa hoặc đồ vật thật để minh họa cho lời nói.
Ví dụ, khi bảo “Con rửa tay đi”, hãy chỉ vào bồn rửa hoặc đưa xà phòng cho con.
8. Duy trì sự ổn định và thói quen
Trẻ tự kỷ thường cảm thấy an toàn hơn trong môi trường quen thuộc, có thói quen rõ ràng.
Giao tiếp cũng cần được thực hành thường xuyên, vào những khung giờ hoặc tình huống lặp lại.
Điều này giúp trẻ dự đoán được điều sẽ xảy ra và giảm bớt lo lắng.
Vai trò then chốt của phụ huynh
Phụ huynh chính là người đồng hành gần gũi nhất của trẻ.
Không chỉ áp dụng nguyên tắc, cha mẹ còn cần duy trì thái độ yêu thương, kiên nhẫn và tôn trọng sự khác biệt.
Sự tin tưởng và tình cảm là nền tảng để trẻ cảm thấy an toàn khi học cách giao tiếp.
Bên cạnh đó, phụ huynh nên phối hợp chặt chẽ với giáo viên và chuyên gia trị liệu để có hướng dẫn phù hợp,
đảm bảo con được hỗ trợ một cách toàn diện và liên tục.
Giao tiếp bắt đầu từ yêu thương và kiên nhẫn
Giao tiếp với trẻ tự kỷ không phải là con đường ngắn,
nhưng với 8 nguyên tắc vàng cùng sự kiên trì và yêu thương của phụ huynh,
trẻ hoàn toàn có thể tiến bộ trong việc kết nối với mọi người.
Điều quan trọng là mỗi bước nhỏ đều đáng trân trọng,
và hành trình đồng hành cùng con sẽ trở nên ý nghĩa hơn bao giờ hết.
Gia đình đang mong muốn con em mình được chăm sóc và hỗ trợ đặc biệt hơn?
Hãy liên hệ ngay Trung tâm Khánh Anh.
Chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn tâm lý, can thiệp sớm và các chương trình hỗ trợ dành riêng cho trẻ tự kỷ,
trẻ tăng động giảm chú ý, chậm nói và nhiều nhu cầu đặc biệt khác.
Đội ngũ chuyên gia tận tâm sẽ luôn đồng hành cùng gia đình trong hành trình phát triển của trẻ.
